Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Aslan'ın da belirttiği gibi, "Öyle bir coğrafyada yaşıyoruz ki iki ayrı ülke birbirleriyle bir anlaşmazlığa düştüklerinde birbirlerine fırlattıkları roketler, uçaklar ya Türk hava sahasının içinden ya da yanından geçmek zorunda. Siz oturup bunları seyretme lüksüne sahip değilsiniz. Eğer seyrederseniz evinizin içinde sürekli dolaşan yabancılar olur."

Soğuk Savaş'tan Günümüze Hava Savunma Arayışı

Türkiye'nin hava savunma arayışı, Soğuk Savaş yıllarına dayanıyor. NATO'nun doğu kanadında stratejik bir konumda bulunan Türkiye, özellikle boğazların hava savunması için ilk olarak Amerikan yapımı Nike Herkül sistemlerini envanterine aldı. Sonrasında Hawk füzeleri, radar istasyonları ve NATO komuta sistemleri kullanıldı. 1990'ların başında omuzdan atılan Stinger füzeleri de alçak irtifa hava savunması için envantere girdi.

Körfez Savaşı (1990'lı yılların başı) ve 2012'de Suriye'deki iç savaş sırasında Saddam rejimine ait SCUD füzeleri ile Suriye tehditlerine karşı ABD Patriot bataryaları Türkiye'de konuşlandırıldı. Ancak Türkiye, 2013'te Çin yapımı FD-2000 sistemini seçtiği ihaleden, ABD yaptırımları ve NATO itirazları nedeniyle 2015'te vazgeçmek zorunda kaldı.

Hava Savunmada Kilit Sistem: S-400'ler

Müttefiklerinden teknoloji paylaşımı kısıtlamaları veya siyasi gerekçelerle hava savunma sistemi satın alamayan Türkiye, acil ihtiyacını karşılamak için 2017'de Rusya ile S-400 hava savunma sistemi anlaşması imzaladı. 2019'da Ankara'ya ulaşan S-400'ler nedeniyle Türkiye, ABD yaptırımlarına maruz kaldı ve ortağı olduğu F-35 savaş uçağı projesinden çıkarıldı.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) hava savunma ağının en uzun menzilli sistemi olan S-400'ler, kullandığı füzelere göre 40 ila 400 kilometre arasında hedef menziline sahip. 600 kilometreye kadar hedef tespiti yapabilen bu sistem, aynı anda 80 hedefi takip edip 36 hava hedefine füze gönderebiliyor. S-400, 30 kilometreye kadar irtifada savaş uçakları, seyir füzeleri, balistik füzeler ve insansız hava araçlarına karşı tam koruma sağlayabiliyor. Ancak sistem, NATO'nun entegre komuta ve kontrol ağına bağlanamıyor ve bağımsız çalışıyor.

Doç. Dr. Murat Aslan, ideal hava savunması için, "Tüm hava savunma sistemlerine en erken ihbarı hava tehdidi en uzaktayken verebilmeli. Tehdit yaklaştıkça uzaktan geriye doğru farklı silah sistemleri birbirleriyle entegre olarak devreye girmeli." ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin Milli Hava Savunma Sistemleri Atağı

Türkiye, hava savunma kapasitesini milli sistemlerle güçlendirme yolunda önemli adımlar atıyor:

• SİPER (Uzun Menzil Yüksek İrtifa): ASELSAN, Roketsan ve TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilen SİPER, halen geliştirme aşamasında. 100 kilometreyi aşan hedef menziline ve 20 kilometrelik hedef irtifasına sahip. Arayıcı radarı 450 kilometreden hedef takibi yapabiliyor ve aynı anda 20 hedefe füze gönderebiliyor. 2024 itibarıyla testleri tamamlanan ilk fazı TSK envanterine girdi. Daha uzun menzilli SİPER-2 ve SİPER-3'ün testleri devam ederken, SİPER serisi kısa, orta menzil balistik füzelere ve hipersonik füzelere karşı koruma sağlayarak tam bir hava ve füze savunma sistemi aşamasına geçmeyi hedefliyor.
• HİSAR (Kısa ve Orta Menzil): ASELSAN ve ROKETSAN tarafından geliştirilen HİSAR'lar, çok katmanlı hava savunmasının kısa ve orta menzilli unsurları.
• • HİSAR-A: 5 kilometreye kadar irtifada İHA, seyir füzesi ve helikopter gibi tehditlere karşı çözüm sağlıyor, taktik askeri birliklerin savunmasında görev yapıyor.
  • HİSAR-O: 15 kilometreye kadar irtifada askeri üs bölgeleri ve kritik tesislerin hava savunmasını sağlıyor.
• KORKUT (Alçak İrtifa): Alçak irtifa hava savunmasında uzun yıllardır kullanılan yerli bir ürün olan KORKUT, parçalı mühimmata sahip. Mekanize birlikleri ve konvoyları, özellikle dronelar ve İHA'lar başta olmak üzere hava tehditlerine karşı koruyabiliyor.

Gelecek Vizyonu: Çelik Kubbe

Tüm bu farklı hava savunma sistemlerinin tam anlamıyla bir koruma şemsiyesi oluşturması için ise Çelik Kubbe projesi geliştiriliyor. Çelik Kubbe, alçak, orta ve yüksek irtifada görev yapan tüm hava savunma sistemleri arasında iletişimi sağlayarak tehditlere karşı ortak bir hava resmi oluşturacak entegre bir yapı hedefliyor.

Türkiye, bölgesindeki jeopolitik gelişmeler ve artan tehditler karşısında, hem mevcut envanterini güçlendirme hem de milli imkanlarla ileri teknoloji hava savunma sistemleri geliştirme çabalarını aralıksız sürdürüyor.